Kennisdossier Cultuur en mensen met een beperking

In dit kennisdossier lees je met welke drempels mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking te maken hebben als het gaat om cultuurparticipatie, hoe het aanbod toegankelijker gemaakt kan worden en waarom de samenwerking met zorg en welzijn essentieel is.
Bijgewerkt op:
Gepubliceerd:
Deel dit artikel

Tips

Wil je jouw organisatie en jouw aanbod toegankelijk maken voor mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking? Profiteer dan van deze tips.

De belangrijkste:

  • Betrek ervaringsdeskundigen! Laat mensen met een beperking meedenken, mee-ontwikkelen en meewerken.
    • Andere tips:

    • Word je bewust van de beelden die je hebt van mensen met een beperking.
    • Word je bewust van de drempels die er zijn bij jouw organisatie.
    • Ga vooral doen en ervaren: al doende leer je en fouten maken hoort daarbij.
    • Ga samenwerken met relevante personen/organisaties.
    • Ontwikkel passend aanbod door de doelgroep goed te leren kennen.
    • Organiseer/sluit je aan bij een interdisciplinair leernetwerk.
    • Wees flexibel.
    • Communiceer zodanig dat mensen zich welkom voelen.
    • Haal financiële drempels weg.
    • Zet vrijwilligers in waar ‘maatjes’ nodig zijn.
    • Bij kinderen: betrek de ouders.
    • Kijk of je kunt aansluiten bij de Lokale Inclusie Agenda van jouw gemeente.

      Onderstaande tips zijn afkomstig uit diverse (intervisie)bijeenkomsten in het kader van de Agenda Inclusieve Podiumkunsten en het Programma Cultuurparticipatie / De regeling Samen Cultuurmaken 2021-2024.

    • Heb aandacht voor fysieke (drempels, toiletten e.d.), sociale (o.a. welkom voelen, betaalbaar, verschil in doelgroepen) en digitale (o.a. taalgebruik, gebruiksvriendelijkheid) toegankelijkheid.
    • Werk daarvoor samen met organisaties die verstand hebben van toegankelijkheid, zoals Nederlandse Gebarentaal Tolken (NGT), Komt het Zien, stichting Onbeperkt Genieten, Coalitie voor Inclusie, Ieder(in), Alliantie Digitaal Samenleven, DEN, Stichting Accessibility, Possibilize.
    • Een adviesgroep met ervaringsdeskundigen, vanaf het begin van een project, heeft een enorme impact op het eindresultaat.
    • Je kunt niet alles tegelijkertijd doen. Bepaal prioriteiten, sámen met ervaringsdeskundigen.
    • Ritme (herhaling) en vertrouwen, daar moet aan gebouwd worden.
    • Een goede wisselwerking tussen bottom-up werken (uitproberen) en bestendigen in beleid is nodig.
    • Heb naast aandacht voor toegankelijkheid voor het publiek ook aandacht voor het programmeren van artiesten met een beperking.
    • Maak ruimte voor artiesten en medewerkers met beperkingen, bijvoorbeeld door traineeships te organiseren.
    • Bewustwording en educatie zijn nodig om verkeerde beelden te corrigeren. Bevraag bijvoorbeeld de ongeschreven regels/codes van je organisatie.
    • Werk samen met toegankelijkheidsadviseurs en laat deze ook onderling kennis delen.
    • Kijk naar mogelijkheden, kijk naar talent, kijk naar wat wél kan.
    • Denk bij financiering niet alleen aan de culturele potjes, maar ook aan sociale subsidies of de Lokale Inclusie Agenda van je gemeente.

      Vond je dit artikel interessant?

      Gemiddelde 4.3 / 5. totaal 3

      Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)

      Reacties (1)
      Hidde Vos 09-11-2025

      Beste LKCA,
      Hebben jullie ook de bronnen voor dit artikel ergens online staan?
      Specifiek voor deze twee punten:
      In het speciaal onderwijs hebben kunst en cultuur een positief effect op het zelfbeeld van leerlingen en op de onderlinge samenwerking.
      Bij kinderen met ernstige leerproblemen zorgt muziekonderwijs er niet alleen voor dat zij zich muzikaal ontwikkelen, de muziek heeft ook invloed op bredere leerprocessen en op hun algemeen welzijn.
      Ik ben bezig met het schrijven van mijn scriptie en zou dit goed kunnen gebruiken. Alvast bedankt!
      Groetjes,
      Hidde Vos. (Jaar 4 Docent Muziek, Codarts Rotterdam)

      reageer
      Claudia Marinelli 10-11-2025

      Beste Hidde,
      De tweede alinea ‘Bij kinderen met ernstige leerproblemen zorgt muziekonderwijs er niet alleen voor dat zij zich muzikaal ontwikkelen, de muziek heeft ook invloed op bredere leerprocessen en op hun algemeen welzijn.’ komt uit themanummer Kunst inclusief van Cultuur+Educatie
      Vol. 16 (2016) 45, 56-77 p.
      Download artikel: https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/1492869/7/Welch_Muziekonderwijs_voor_kinderen_met_speciale_.pdf
      Gehele Themanummer Kunst inclusief: Cultuur+Educatie: https://www.lkca.nl/wp-content/uploads/2021/01/cultuur-plus-educatie-45.pdf
      De eerste alinea komt waarschijnlijk ook uit dit themanummer.
      Verder verwijs ik je graag nog naar de publicatie Speciaal Verbeeld: https://www.lkca.nl/wp-content/uploads/2020/06/DIGI-LKCA-Speciaal-Verbeeld-spread.pdf
      Veel succes met je scriptie!

      reageer
      Bijgewerkt op:
      Gepubliceerd:
      Deel dit artikel