Er komt steeds meer onderbouwde kennis over de positieve effecten van kunst en cultuur en over de manier waarop cultuur(participatie) bijdraagt aan welzijn, kwaliteit van leven en andere aspecten van gezondheid. Kunst en cultuur hebben gunstige invloed op het fysiek en cognitief functioneren en op het gevoel van betrokkenheid en verbinding van deelnemers. Actief bezig zijn met kunst zorgt ervoor dat iemand zingeving ervaart en vaardigheden ontwikkelt om de uitdagingen van het leven aan te kunnen. Deze effecten zijn van grote betekenis – juist voor mensen die te maken hebben met zorg en welzijn.

In de samenleving groeit het besef dat kunst en cultuur een wezenlijk onderdeel zijn van onze basisbehoeften en dat ze kunnen bijdragen aan de preventie van (dure) zorg. En ook bij eenzaamheid geldt: voorkomen is beter dan genezen. Hieronder staan effecten van kunst en cultuur die juist bij eenzaamheid veel waarde hebben. Samengevat vind je de effecten ook op een praatplaat.

Kunst en cultuur dragen bij aan meer kwaliteit van leven. Bij kunst en cultuur gaat het om het ontdekken, volgen en/of delen van je passie. Dat geeft een goed gevoel, energie en levenslust en verbinding met anderen. Vaak wordt er bij culturele activiteiten toegewerkt naar een toonmoment of presentatie. Dat zorgt voor perspectief en iets om naar uit te zien.

Op eenzaamheid rust een taboe. Het doorbreken daarvan is heel belangrijk om verandering teweeg te brengen. Culturele activiteiten kunnen daar op verschillende manieren aan bijdragen. Door bijvoorbeeld te tekenen, te zingen of te dansen kun je uitdrukking geven aan kwetsbare gevoelens – ook als die (nog) geen woorden hebben. Kunst biedt veel mogelijkheden om persoonlijke verhalen met anderen te delen. Vaak blijkt er dan, soms onverwachts, herkenning en erkenning voor juist dat waarin iemand zich eenzaam voelde.

Ook het kijken naar kunst kan het taboe opheffen. Zeker wanneer er, bijvoorbeeld na afloop van een theatervoorstelling rondom het thema, een geleid gesprek wordt gefaciliteerd waarin mensen worden uitgenodigd met elkaar te delen.

‘De voorstelling bleek een brug waarin anderen zich openden, om vanuit hun hart te vertellen over hun eigen eenzaamheid.’
— Annemarie van der Reijden, Projectbureau Akte2, Sneek

Kunst en cultuur brengen mensen letterlijk en figuurlijk in beweging. Kunst kan ontroeren, verwonderen en aan het denken zetten. De energie gaat stromen, zintuigen en hersenfuncties worden op een positieve manier gestimuleerd en deelnemers komen in contact met anderen. Bij een aantal culturele activiteiten zoals dans, theater of circus neemt lichamelijke beweging een grote plaats in. Beperkingen doen er dan vaak niet toe.

“Stijf, Stram, Traag
‘Dansdag’ vandaag
Vrolijk word je en blij
Zet de zorgen even opzij
Soepeler en heel voldaan
Kan ik er weer een week tegenaan”
— Annemieke, Parkinsonpatiënt en deelnemer bij Meer Dan Dans

• Eigen kracht voelen
• Vaardigheden ontwikkelen
• Talenten ontdekken
• Spelenderwijs dingen leren
• Schoonheid ervaren
• Veerkracht vergroten

In kunstprojecten mag je spelen en ontdekken, ‘fouten’ maken, of gewoon eens lekker gek doen. Dat zorgt ervoor dat mensen gemakkelijker uit hun comfortzone komen en nieuwsgierig worden naar nieuwe mogelijkheden en horizonten. Actief bezig zijn met kunst draagt bij aan de ontwikkeling van (zelf)respect en veerkracht. Door spelenderwijs talenten en vaardigheden te ontwikkelen, leren mensen (weer) vertrouwen op hun eigen kracht.

• Waardering krijgen
• Ergens bij horen
• Zelfvertrouwen opbouwen
• Samen leuke dingen doen
• Nieuwe mensen leren kennen
• Verbeeldingskracht gebruiken

Tijdens culturele activiteiten ervaren mensen plezier en positieve energie. Door zelf iets te maken of bij te dragen aan een creatieproces, ontstaat (weer) zelfvertrouwen en besef van eigenwaarde. Kunst en cultuur dagen uit tot sociale interactie op een informele, plezierige manier. Mensen krijgen het gevoel weer ergens bij te horen, hebben contact met anderen en ontwikkelen hun sociale vaardigheden. Kunstenaars zijn beroepsmatig getraind in het gebruiken en stimuleren van verbeeldingskracht. Het kunnen bedenken van iets nieuws, iets anders, is het begin van elke verandering – en mensen die zich eenzaam voelen, willen graag iets veranderen maar zitten vaak vast in sombere gedachten die geen plaats bieden aan iets anders.

• Bezieling, passie en plezier voelen
• Dromen en doen
• Jezelf waarderen
• Je laten raken
• Een bijdrage zijn in een groter geheel

Filosoof René Gudde vat zingeving samen als ‘de flow die ontstaat als je vermogens, je lustgevoelens, je zintuigen, je verstand en je wil worden geactiveerd. Liefst samen met anderen’. Dat sluit aan bij het karakter van veel culturele activiteiten. Zelf kunst beoefenen stimuleert creativiteit en het vormgeven van dromen en ideeën. Het draagt bij aan het (leren) waarderen van jezelf en de plek die je inneemt in een groter geheel. Kunst kan het hart raken en bezielen, en daarmee bijdragen aan zingeving en het gevoel echt te léven.

>Effecten
Naar tabblad ‘Algemeen’
Naar tabblad ‘Samenwerken’
Naar tabblad ‘Voorbeelden’
Naar tabblad ‘Financiering’
Naar tabblad ‘Meer weten’