Deze kennispagina wordt periodiek bijgewerkt. De huidige versie is laatst bijgewerkt in juni 2025. 

Deze kennispagina is bedoeld ter ondersteuning van beleidsmakers bij het opstellen of doorontwikkelen van gemeentelijk cultuurbeleid voor cultuurbeoefening. Deze kennispagina is tot stand gekomen in samenwerking met VNG, Raad van Twaalf en Cultuurconnectie.

Het vastleggen van de gemeentelijke culturele visie en doelstellingen in een beleidsnota is meer dan ooit van belang voor gemeentes. Cultuur heeft namelijk grote intrinsieke en maatschappelijke waarden voor de samenleving. Tegelijkertijd staan gemeentelijke begrotingen onder druk en groeit de gemeentelijke taakstelling.

Navigeer op deze pagina snel naar:

Kik op de onderstaande afbeelding voor een grotere versie.

In Nederland hebben alle drie de overheidslagen (Rijk, provincie, gemeente) een rol in het beleid voor cultuurbeoefening:

De manier waarop gemeentes hun cultuurbeleid vormgeven, hangt af van veel verschillende factoren. Een grote, randstedelijke gemeente heeft andere doelstellingen, prioriteiten en mogelijkheden dan een landelijke gemeente met diverse dorpskernen.

Als leidraad voor de aanwezige basisinfrastructuur bij gemeenten bestaat er het zogeheten ‘ringenmodel’ wat aangeeft wat er aan voorzieningen gemiddeld aanwezig is in kleine, middelgrote en grote gemeenten. Hoewel dit ringenmodel een nuttige houvast kan zijn, is deze aan vernieuwing toe, om ook aandacht te geven aan andere factoren zoals bevolkingssamenstelling, maatschappelijke opgaven en lokale en regionale eigenheid en behoeften in de gemeente.

Ongeacht hun kenmerken en omvang, houden veel gemeenten bij de inrichting van hun culturele infrastructuur de culturele levensloop als leidraad. Deze begint bij het leren van culturele vaardigheden, vervolgens met deze vaardigheden een cultureel product creëren, dan deze presenteren en tot slot het publiek interesseren en zo aanzet geven tot nieuwe creatieve uitingen en ontmoetingen (bron; Berenschot, 2021).

In alle provincies is er een provinciale culturele steuninstelling aanwezig voor cultuureducatie en/of participatie. Zo is er in Gelderland bijvoorbeeld Cultuur Oost, in Noord-Brabant Kunstloc Brabant en in Zuid-Holland Kunstgebouw. De provinciale culturele steuninstellingen bieden inspiratie, regionale voorbeelden en in veel gevallen ook ondersteuning bij de totstandkoming van gemeentelijk cultuurbeleid. Ook faciliteren zij vaak een netwerk van gemeentelijke beleidsadviseurs en/of lokale cultuurcoaches. De steuninstellingen samen verenigngen zich onder de naam Raad van Twaalf. Ben jij benieuwd welke instellingen er per provincie zijn? Kijk dan hier.

In deze kennispagina focussen we ons op de (door)ontwikkeling van een gemeentelijke cultuurnota met als rode draad het thema cultuurbeoefening. We starten in tabblad 2 met het schetsen van de context van de gemeentelijke beleidscyclus. Van daaruit zoomen we in tabbladen 3 t/m 7 in op de verschillende onderdelen die deel uitmaken van de beleidsnota.

De inhoud van deze kennispagina is tot stand gekomen met medewerking van de VNG, Cultuurconnectie en de Raad van Twaalf. De kennispagina is een vervolg op de Bouwplaats voor Cultuurbeleid School en Vrije Tijd.