Over gezondheid
De kosten van de gezondheidszorg nemen toe. De overheid zet daarom steeds meer in op preventieve maatregelen, die er bijvoorbeeld voor moeten zorgen dat mensen minder snel gebruikmaken van voorzieningen. Er is sprake van een maatschappelijke trend: mensen vinden meer aspecten van hun gezondheid belangrijk. De kwaliteit van leven, eigen regie houden en aangesproken worden op wat we wel kunnen, zijn belangrijk voor het welbevinden. Het bepaalt niet alleen hoe gezond we zijn, maar ook hoe gezond we ons voelen. Kunst en cultuur kunnen hier een positieve invloed op hebben.
Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar de effecten van kunst op ons welbevinden. Internationaal is het belang van kunst in de zorg al erkend. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) publiceerde eind 2019 de resultaten van een wereldwijd onderzoek. En Culture Action Europe publiceerde eind 2022 een reviewonderzoek. Uit beide blijkt dat het actief of passief beleven van kunst de gezondheid en het algehele welbevinden bevordert. Net als de WHO roept ook het onderzoeksteam van het CultureForHealth rapport beleidsmakers op om meer te investeren in culturele interventies in de gezondheidszorg.
Werkzame elementen van cultuur bij gezondheid
Verschillende onderzoeken geven een goed beeld van de werkzame elementen, ofwel de knoppen waar kunst aan draait. Sommige effecten zijn aan disciplines gebonden: dans zal meer doen voor het soepel houden van je lichaam dan schilderen. Maar alle kunstdisciplines delen de volgende elementen:
Kunstbeoefening doet een beroep op wat je kunt, je talenten. Een kunstvakdocent of kunstenaar werkt niet met je beperkingen, maar met je mogelijkheden, met je creativiteit, met wat je – al dan niet verborgen – van nature in huis hebt.
Je ontwikkelt nieuwe vaardigheden. Je leert bijvoorbeeld om beter om te gaan met een chronische ziekte, als je merkt dat het je niet beperkt bij schilderen of zingen. Of je ontdekt dat je met fotografie veel over jezelf kunt vertellen.
Het versterkt je veerkracht. Als je iets nieuws leert en dat onder de knie krijgt, is dat goed voor je gevoel van zelfvertrouwen en eigenwaarde. En daardoor kun je ook andere uitdagingen misschien beter aan.
Kunstbeoefening stimuleert en vergroot je creativiteit. En dat helpt weer bij het oplossen van problemen van alledag.
Het geeft plezier, doorbreekt de sleur en geeft ontspanning. En hierdoor boort het levenslust aan.
Het vergroot je sociale contacten en bouwt weer een netwerk op. Samen zingen of schilderen of dansen is gewoon leuk. Zeker als je het regelmatig doet. Je komt weer onder de mensen en doet samen iets leuks.
Tips: succes- en faalfactoren
In elke gemeente in Nederland wonen of werken zorg-, welzijns- en cultuurprofessionals. Start lokaal en kijk wat er al in je gemeente gebeurt. Bijvoorbeeld in een centrum voor de kunsten, muziekschool, gezondheidscentrum of huisartsenpraktijk. Zoek ook contact met beleidsmedewerkers cultuur, zorg en welzijn bij de gemeente.
Zoek naar gezamenlijke visies, dromen en ambities.
Deel verwachtingen.
Wees helder in je eigen bijdrage.
Spreek goed de taken en rollen af.
Besteed voldoende aan dacht aan je samenwerking als uit verschillende domeinen komt.
Denk groot, maar begin klein, bijvoorbeeld met een pilot.
Betrek de doelgroep bij de ontwikkeling.
Stop veel energie en tijd in de werving van je deelnemers op een manier die aansluit bij je doelgroep.
Cultuur in zorg en welzijn is innovatief: geef het voldoende tijd om te ontwikkelen.
Vergeet de ‘nazorg’ niet, dus zorg ook voor aanbod of een verwijzing na afloop van je project.
Bedenk dat niet iedereen meteen warmloopt voor kunst of een integrale aanpak, dus start met de mensen die in deze aanpak geloven.
Spreek van tevoren duidelijk je verwachtingen uit: wat verwacht je van het project? En van elkaar? Maak duidelijk wat je kunt inbrengen (tijd, mensen, middelen), onder welke voorwaarden en waar grenzen of belemmeringen liggen.
Het is makkelijk om meteen in de ‘doe’- stand te gaan staan als je elkaar gevonden hebt. Maar ontwikkel eerst een gezamenlijke visie.
Check of alle partijen die een aandeel gaan leveren ook echt onderdeel zijn van de projectgroep. Welzijn, eerstelijnszorg (huisarts of POH-GGZ), gemeente, culturele professional: zitten die aan tafel?
Bekijk de projectenmonitor
In de projectenmonitor verzamelen we samen met het FCP mooie projecten, ervaringen en inzichten van het Programma Cultuurparticipatie.
artikel
opinie
Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)