Mensen willen van nature leren, schrijft Sanne Scholten. Waarom hebben we in Nederland dan zulke slecht gemotiveerde leerlingen? Geef kinderen meer regie en ruimte voor, bijvoorbeeld, zelf iets creëren. Laat cultuureducatie daartoe nou volop kansen bieden …

_{Deze column staat ook in Cultuurkrant NL 2022, nr. 2}

Door Sanne Scholten

Het afgelopen halfjaar hield ik me veel intensiever bezig met onderwijs dan de jaren daarvoor. Mijn zoon startte in de brugklas en dat ging bepaald niet van een leien dakje. Hij vroeg zich bij heel veel dingen af waarom hij ze moet leren en waarom ze zo geregeld zijn. Ik kon het hem niet vertellen.

Ik las Het Onderwijsvragenboek van Claire Boonstra e.a. en constateerde gedesillusioneerd dat we toch wel heel veel dingen doen, omdat we ze al heel lang doen. Jan Bransens Gevormd of vervormd? verslond ik. Hij stelt onder meer dat je in het onderwijs leert om in het onderwijs te functioneren, in plaats van in de samenleving.

In dezelfde periode deed ik een meeloopstage bij een basisschooldirecteur. Ik keek in klassen, ging mee naar studiedagen, verdiepte me in hoe mijn stageschool burgerschapsonderwijs kan verstevigen. En ondertussen las ik boeken en luisterde podcasts over het onderwijs.

In april werd bekend hoe minister Wiersma (OCW) om wil gaan met de curriculumvernieuwing, die al jaren, sinds 2016 onder de naam Curriculum.nu, bezig is. Hij heeft de hele curriculumvernieuwing als grootschalig totaalproject feitelijk geschrapt. Ik begrijp de keuze om stap voor stap te werken en zeker ook om van curriculumvernieuwing een meer continu proces te maken. En toch knaagt die beslissing. Want er is een behoorlijk fundamentele herijking nodig. We moeten ons echt opnieuw afvragen wat we leerlingen willen leren op school en ook hoe. Als school een voorbereiding is op leven en werken, dan kunnen we toch moeilijk volhouden dat het huidige curriculum en de manier van werken voldoen.

Het valt me op dat als ik me in mijn omgeving kritisch uitlaat over ons onderwijssysteem, ik vaak als reactie krijg: “Ja, maar je leert op school ook dat niet alles altijd leuk is.” Een armoediger argument kan ik niet bedenken. Mensen willen van nature leren. Maar in Nederland hebben we internationaal vergeleken slecht gemotiveerde leerlingen. Welke factoren bijdragen aan motivatie is uit onderzoek wel bekend. Uit onderzoek van de Onderwijsinspectie (2019) blijkt onder andere dat we slecht scoren op eigen regie van leerlingen. Ook is er weinig aandacht voor zelf iets creëren, analyseren of evalueren.

Laat cultuureducatie nou juist op die punten heel veel kansen bieden. Creëren, analyseren en evalueren vormen de kern van cultuureducatie. Helaas gaan we daar pas over een paar jaar over doorpraten op landelijk niveau; het leergebied kunst en cultuur is voorlopig niet aan de beurt bij de curriculumherziening.

Hopelijk pakken scholen, kunstprofessionals en culturele instellingen ondertussen wel door binnen de huidige kaders en met behulp van de waardevolle opbrengsten van het Curriculum.nu-proces. De bestaande kerndoelen zijn ruim geformuleerd en bieden veel ruimte om cultuureducatie breder in te zetten. De vernieuwing van het onderwijs zal van onderop moeten komen, nu die van bovenaf nagenoeg wordt stilgelegd.

Lees meer over curriculumherziening in het artikel van Ronald Kox: Weer een nieuwe afslag in curriculumherziening.