Kennisdossier ‘Cultuur en ouderen’

Het aantal ouderen in Nederland groeit. In 2019 telde Nederland 3,4 miljoen mensen van 65 jaar of ouder, in 2040 zijn het er waarschijnlijk 4,7 miljoen. Dat biedt kansen voor iedereen die zich inzet voor actieve cultuurparticipatie door ouderen.
Bijgewerkt op:
Gepubliceerd:
Deel dit artikel

Op deze pagina vind je tips over succes- en faalfactoren en tips uit eerdere intervisiebijeenkomsten voor het werken met ouderen.

Tips: succes- en faalfactoren

De ene oudere is de andere niet. Er zijn actieve ouderen, kwetsbare ouderen en ouderen met een intensieve zorgbehoefte. Voor elke groep zijn specifieke succes- en faalfactoren op het gebied van cultuurparticipatie.

Vitale ouderen
Het aantal actieve ouderen groeit. Deze actieve en vitale ouderen houden zich ook bezig met kunst en cultuur. Richt je je als kunstprofessional op vitale ouderen? Belangrijk is dan om hen niet te benaderen als senioren en op de hoogte te zijn van de (verschuivende) voorkeuren voor de kunstvorm.

Kwetsbare ouderen
Een deel van de ouderen is kwetsbaar, bijvoorbeeld doordat hun sociale netwerk kleiner is geworden. Of doordat ze minder mobiel zijn. Kunst en cultuur kunnen veel betekenen voor deze groep ouderen. De praktijk wijst echter uit dat deze groep kwetsbare ouderen minder goed te bereiken zijn, juist doordat hun sociale netwerk klein is en men afhankelijk is van derden om deel te kunnen nemen.

Ouderen met een intensieve zorgbehoefte
Ouderen met een intensieve zorgbehoefte wonen vaak in een zorgorganisatie. Ook daar kan cultuurparticipatie van grote betekenis zijn. Er zijn incidentele kunstprojecten, maar ook meer structurele voorbeelden, zoals een seniorenkoor of een zorgkoepel die een kunstenaar in dienst heeft om kunstactiviteiten te regelen.

Lees alle aandachtspunten bij het werken met ouderen in de hierboven genoemde groepen.

Tips uit (intervisie)bijeenkomsten

Onderstaande tips zijn afkomstig uit intervisiebijeenkomsten van de Landelijke kennisdelingsdagen programma Cultuurparticipatie 2021-2024. In deze intervisiesessies delen professionals uit cultuur, zorg en welzijn hun vraagstukken én inzichten over een maatschappelijk thema met elkaar.  

Uit sessie 13 april 2022: 

Hoe beschrijf je een traject na afloop echt goed?” 

Tips: 

  • Beschrijf hoe je er voor hebt gezorgd dat deze mensen deelnemen aan je project en hoe je die doelgroep (en subgroepen) bereikt. 
  • Beschrijf nauwkeurig hoe je het aanpakt. Beschrijf elke stap, zodat anderen dat stappenplan kunnen volgen of per stap kunnen kijken wat interessant is voor henzelf.  
  • Beschrijf hoe je anderen inzet, zoals intermediairs en netwerkpartners. 
  • Maak gebruik van intermediairs, of een peer group, zodat zij voor jou de relevante informatie ophalen en/of de doelgroep kunnen bereiken. 
  • Deel niet alleen je successen, maar beschrijf ook waar je tegenaan loopt en hoe je het eventueel hebt opgelost. 
  • Beschrijf hoe je communicatieproblemen met anderstaligen hebt opgelost 
  • Beschrijf niet alleen de creatieve stappen/ontwikkeling, maar ook de zakelijke stappen van je project. 

    Uit sessie 14 april 2022: 

    “Hoe bereik je eenzame, thuiswonende ouderen en krijg je hen enthousiast om deel te nemen aan een kunstproject of -activiteit?” 

    Tips voor het bereiken van thuiswonende ouderen: 

  • Bepaal wie je primaire doelgroep is; in welke wijk of buurt wonen zij. 
  • Benader mensen bij de supermarkt, of een bouwmarkt, op de markt of buiten op de stoep met een (kort)gesprek. 
  • Vraag intermediairs (bijv. thuiszorgorganisatie, buurtcoach of wijkteam) of het mogelijk is om jouw vragen mee te nemen in gesprek gaan met de bewoners. 
  • Maak gebruik van bewoners in een wijk/ dorp, die mensen kunnen benaderen. Betrek actieve wijkbewoners als kartrekkers van een project. Die kennen hoogstwaarschijnlijk de thuiswonende ouderen uit hun wijk. 
  • Kijk of je de huisartsenpraktijk kunt betrekken. 
  • Kijk of je binnen een groep kunt komen van mantelzorgers. 
  • Vraag of mensen als vrijwilliger/ ambassadeur in hun eigen wijk de thuiswonende ouderen willen benaderen. 
  • Werk heel lokaal. Start met 1 locatie, bijvoorbeeld een buurthuis, en werk daar om heen. 

    Movisie heeft een checklist met handige tips over hoe je ouderen kunt bereiken en succesvolle activiteiten voor ouderen ontwikkeld.

    Tips voor het enthousiasmeren van thuiswonende ouderen:  

  • Peil eerst de behoefte onder thuiswonende ouderen. Dit doe je bijvoorbeeld met een enquête, die men thuis kan invullen en vervolgens wordt opgehaald of keukentafelgesprek met een thuiswonende ouderen en de kunstenaars. Of laat een trommel door de buurt gaan, waar bewoners briefjes in kunnen doen met wat zij leuk zouden vinden.  
  • Onderzoek of de doelgroep overweg kan met online activiteiten en kijk of ze online aan een kunstproject willen meedoen. 
  • Activeer de thuiswonende ouderen eerst om thuis kunst te maken, met aansluitend een expositie van alle kunstwerken in een buurthuis. Daar kunnen de deelnemers elkaar ontmoeten. 
  • Kijk of je kunt aansluiten bij ideeën/ initiatieven die al ontstaan vanuit buurthuizen of ouderen zelf. 


    Vond je dit artikel interessant?

    Gemiddelde 5 / 5. totaal 1

    Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)

    Reacties (0)
    Praat verder over dit onderwerp met deze expert(s):
    Marie-José Kommers
    Marie-José Kommers
    Functie: Specialist Cultuurparticipatie
    Expertise: onderzoek,zorg en welzijn
    marie-josekommers@lkca.nl
    030 711 51 80
    Bekijk alle experts
    Bijgewerkt op:
    Gepubliceerd:
    Deel dit artikel