Kennisdossier ‘Cultuur en werken in de wijk’

Gepubliceerd:
Deel dit artikel
Culturele activiteiten spelen een belangrijke en succesvolle rol in de leefbaarheid en sociale kwaliteit van wijken. In dit kennisdossier delen we volop informatie, tips en voorbeelden over hoe je (meer) cultuur kunt inzetten in de wijk.

Op deze pagina:

Participatie

Participatie van bewoners, ofwel ze mee laten doen aan de samenleving, is sinds 2015 een taak van gemeenten. Door toename van economische en sociaal-culturele ongelijkheid nemen problemen zoals eenzaamheid, uitsluiting, sociale spanningen en onveiligheid toe. Wijkgericht werken, dichtbij en samen met de bewoners heeft daarom grote belangstelling van lokale beleidsmakers. Termen als ‘brede wijkaanpak’, ‘sociale wijkteams’, ‘gebiedsgericht’, ‘wijkgericht’ en ‘domeinoverstijgend werken’ zijn terug te vinden in beleidsnota’s. Zichtbaarheid en nabijheid zijn hierbij vaak het motto. En het vergroten van de leefbaarheid, het stimuleren van sociaal contact en meer maatschappelijke participatie de voornaamste doelen.

Een wijk of een buurt?

De termen wijk en buurt worden vaak door elkaar gebruikt. In dit kennisdossier gebruiken we beide termen en bedoelen daar hetzelfde mee: een onderdeel van een gemeente dat op basis van historische of stedenbouwkundige kenmerken is afgebakend. Elke wijk heeft een eigen structuur. Als je iets met bewoners gaat doen, kan het behulpzaam zijn om die structuur globaal in kaart te brengen. Vaak zijn daarbij meerdere lagen te onderscheiden.

  • De eerste laag is die van de bewoners en hun directe omgeving, zoals mantelzorgers en vrijwilligers. Op welke plekken komen ze vaak? Zijn er patronen? Wie zijn er altijd bij, en wie zie je nooit?
  • De tweede laag wordt gevormd door de uitvoerende professionals en ondersteunende organisaties in de wijk, denk aan scholen, huisarts, sportvoorzieningen en het buurthuis. In deze laag is veel interactie en verbinding tussen en met inwoners. Wie zijn dat? En wat doen ze in de buurt?
  • De derde laag is die van de gemeentelijke tekentafel, de laag van strategen en grote organisaties. Zij vertalen gemeentelijke opgaven naar wijkniveau. Welke plannen heeft de gemeente met een bepaalde wijk? Waar loopt de gemeente tegenaan? In alle lagen kan cultuur of een cultuurprofessional een rol spelen bij planvorming, meedenken en het concreet ontwikkelen van activiteiten.

    Zie www.buurtwijs.nl, een website over buurtontwikkeling voor meer informatie.

    Wie zijn actief in een wijk, en kennen de wijk, de bewoners en haar samenwerkingspartners?

    Klik op de afbeelding om de pdf te openen.

    Eerste laag/kern van de cirkel

  • Actieve bewoners/vrijwilligers/mantelzorgers/bewonersorganisaties
    • Tweede laag/middelste ring van de cirkel

    • Bibliotheken
    • Buurtregisseurs, buurtcoaches
    • Buurtsportcoaches, cultuurcoaches
    • Culturele verenigingen (zang, muziek, toneel etc)
    • Huisartsen en praktijkondersteuners (POH)
    • Jongerenwerkers, jongerencoaches
    • Kerken/moskeeën/religieuze organisaties en verenigingen
    • Kunstenaars/culturele organisaties
    • Maatschappelijk werkers
    • Makelaars
    • Ouderenwerkers
    • Scholen/kinderopvang/bso
    • Sociaal wijkteam
    • Sportverenigingen
    • Verenigingen algemeen
    • Wijkagent
    • Wijkmanagers/gebiedsregisseurs
    • Wijkverpleegkundige/thuiszorg
    • Winkels/supermarkten/winkeliersverenigingen

      Derde laag/buitenste ring van de cirkel

    • Gemeente
    • Energiebedrijven
    • Woningcorporaties
    • Welzijnsinstellingen
    • Zorginstellingen

      Best persons

      Een belangrijke component in alle cirkels zijn de zogenaamde ‘best persons’: actieve, betrokken en bevlogen mensen, die in staat zijn diep in de dagelijkse wereld van bewoners door te dringen en oprecht contact te maken. Vaak is hun aanpak informeel, soms grensverleggend, maar áltijd met zichtbaar resultaat. Cultuurprofessionals zijn vaak te vinden onder de best persons.

      Waarom is cultuur in de wijk belangrijk?

    • Cultuur brengt ontspanning, vrolijkheid en haalt talenten van buurtbewoners naar boven.
    • Het is een goed middel om mensen bij elkaar te brengen, ze samen iets te laten doen en trots te laten zijn op hun buurt.
    • Een culturele activiteit gaat uit van beschikbare vermogens en talenten; je hoeft dus niet al iets te kunnen. Dat maakt het laagdrempelig.

      Al deze aspecten van cultuur dragen bij aan het algehele welbevinden van mensen.

      Wat maakt werken in de wijk succesvol?

      Er is veel geschreven over buurtaanpakken. Hieronder vind je een aantal links naar websites met informatie, tips en voorbeelden uit de praktijk. Een veelgebruikt hulpmiddel is de ABCD-aanpak, ofwel Asset Based Community Development. Het is een beschrijving van welke elementen iets succesvol maken in een buurt. Met deze elementen creëer je sociale relaties, stimuleer je de talenten van bewoners en ontstaat er een gemeenschap.

      Meer informatie over de ABCD-methode vind je op de websites van:

      Foto: © Anna van Kooij Culturele Zondagen, Utrecht Centraal, 2017

      Vond je dit artikel interessant?

      Gemiddelde 4 / 5. totaal 1

      Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)

      Reacties (0)
      Praat verder over dit onderwerp met deze expert(s):
      Claudia Marinelli
      Claudia Marinelli
      Functie: Specialist Cultuurparticipatie
      Expertise: cultuurparticipatie,zorg en welzijn
      claudiamarinelli@lkca.nl
      030 - 711 51 35
      Ingrid Smit
      Ingrid Smit
      Functie: Specialist Cultuurparticipatie
      Expertise: cultuurparticipatie,zorg en welzijn
      ingridsmit@lkca.nl
      030 - 711 51 17
      Bekijk alle experts
      Gepubliceerd:
      Deel dit artikel