Vakoverstijgend werken en toekomstgericht onderwijs: kinderen denken niet in vakken

Bijgewerkt op:
Gepubliceerd:
Deel dit artikel
Hoe help je kinderen zich voor te bereiden op hun toekomst en wat vraagt dat van het onderwijs? Is vakoverstijgend werken hier een goede manier voor, hoe ziet dat er dan uit en wat is daarbij de rol van kunst?
Leerlingen zitten buiten op trappen bij een schoolgebouw en werken geconcentreerd aan tekenopdrachten met potlood en papier. De activiteit benadrukt vakoverstijgend onderwijs, waarbij kunst en creativiteit een centrale rol spelen in het leren.

Het onderwijs heeft drie doelen: kennisontwikkeling, persoonsvorming en maatschappelijk bewustzijn. Het richt zich op het begeleiden van leerlingen naar zelfstandige volwassenen die vaardig, waardig en aardig zijn.   

Verbinding tussen vakken maakt het onderwijs voor leerlingen betekenisvoller. Een vakoverstijgende aanpak geeft leerlingen een dieper en meer samenhangend inzicht in de leerstof, en kan hun leermotivatie vergroten. Een veelgebruikte manier voor vakoverstijgend werken is projectmatig of thematisch werken.  

Thematisch werken wordt steeds vaker gebruikt in het basisonderwijs voor het inbedden van de kunstvakken in het curriculum. De eigen creativiteit van leerlingen staat centraal; ze ontdekken talenten en interesses en leren wat ze mooi vinden. Daarbij ontwikkelen leerlingen belangrijke vaardigheden als samenwerken, kritisch en probleemoplossend denken en reflecteren op zichzelf en anderen.

Invalshoeken voor vakoverstijgend werken

Er zijn verschillende invalshoeken voor vakoverstijgend werken in combinatie met de kunstdisciplines:

  • Kunst als ondersteuning voor andere vakken, bijvoorbeeld het inzetten van dans om de tafels te leren, beeldende vorming om rekenbegrippen aan te leren, of theater om de taalvaardigheid in Engels te vergroten.  
  • Kunst als manier om de leerlingen zichzelf of de wereld te laten ontdekken. Uitgangspunt hierbij kan de eigen familie van de leerling, of de wijk waarin ze leven zijn. Een andere manier is om een maatschappelijke vraag of probleem als startpunt te nemen voor een onderzoek wat leidt tot een kunstzinnig product.  
  • De kunstvakken worden ook ingezet voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen, al dan niet gekoppeld aan andere vakken als taal en rekenen. Het kan leerlingen inzicht geven in verschillende meningen/leefwijzen en het leert ze zelf nadenken over situaties. Verder zetten scholen theater in om leerlingen meer zelfvertrouwen te geven, wat kan leiden tot het beter leren presenteren van zichzelf.  

Ervaringen van leerkrachten

Vakoverstijgend werken kan het draagvlak voor de kunstvakken vergroten onder leerkrachten, doordat ze op deze manier ook aan leerdoelen voor andere vakken kunnen werken. Verder ervaren leerkrachten dat cultuuronderwijs de sfeer in de groep kan verbeteren en dat er aanspraak wordt gemaakt op belangrijke vaardigheden die leerlingen nodig hebben voor de toekomst. Bij de kunstvakken ontdekken leerkrachten regelmatig een andere kant van hun leerlingen. Zo zijn er bijvoorbeeld leerlingen die moeite hebben met de zaakvakken, maar opbloeien tijdens een theaterles. Het creatieve proces is een andere manier van werken waarbij er meer ruimte is voor de eigen inbreng van leerlingen, iets wat de zelfstandigheid bevordert.

Het is wel van belang om te zorgen dat de kunstvakken niet alleen worden gebruikt als middel, maar dat het ook de eigen kwaliteit behoudt. Een kunstvakdocent is vaak goed in staat om deze kwaliteit te bewaken, maar er ligt ook een belangrijke taak voor de penvoerder om het belang van kunst als vak onder de aandacht te blijven brengen binnen het onderwijs.  

Leestips

Vond je dit artikel interessant?

Gemiddelde 4.8 / 5. totaal 24

Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)

Reacties (3)
Charles Vandalon 05-10-2023

Hallo, nu we gaan werken met leeruitkomsten lopen we tegen vraag aan. Wij hebben de leeruitkomst 'vakoverstijgend werken' als volgt gedefinieerd 'vakoverstijgend werken gaat over doelen centraal staan, die bestaande schoolvakken en de kerndoeldomeinen overstijgen. Voorbeelden hiervan zijn te vinden in alternatieve (nationale en internationale) ordeningen van leerinhouden, zoals metacognitieve vaardigheden, executieve functies, onderzoeksvaardigheden e.d.". Maar dat sluit niet aan bij wat ik hier (en bijna overal lees). Is er nog steeds sprake van een misverstand?

reageer
Ronald Kox 06-10-2023

Beste Charles,
Ik herken de verwarring die je benoemt waar het gaat over de termen vakoverstijgend en vakintegratie. Het is daarom beter om consequent aan te sluiten bij de indeling die we bij Gresnigt terugvinden (zie hierover voor een korte uitleg https://wij-leren.nl/vakintegratie-kennis-verbinden.php) en spreken over multidisciplinair en interdisciplinair. Dat roept minder verwarring op dan "vakoverstijgend". Dus misschien een goed idee om de term van jullie leeruitkomst daar ook op aan te passen. Dat geldt overigens ook voor de manier waarop wij de terminologie gebruiken, bovenstaand interview is ook al van wat oudere datum, ik meen dat dit bij de Dag van de Cultuureducatie in 2017 was.

reageer
Hennie witkamp 30-08-2022

Prima artikel, inhoudelijk voor mijn school herkenbaar.

reageer
Peter 19-05-2022

Ik ben erg benieuwd naar de bronvermelding! Kan dit bij het artikel worden geplaatst?

reageer
Bert Schoones 20-05-2022

Beste Peter,
Bedankt voor je reactie. Dit artikel betreft een interview en daarom ontbreekt een bronvermelding. Je vindt wel veel literatuur over dit thema in ons portal Vakintegratie. Mocht je vraag om bronnen betrekking hebben op een of meerdere specifieke onderwerpen uit dit artikel, dan horen we het graag en kijken we of we je door kunnen verwijzen.

reageer
Bijgewerkt op:
Gepubliceerd:
Deel dit artikel