Terugblik Landelijke kennisdelingsdagen Programma Cultuurparticipatie 2022
artikelVerslag van de opening Landelijke kennisdelingsdagen programma Cultuurparticipatie
‘Kunst kan een ander perspectief bieden. Dat vraagt dat jij je verplaatst in de positie van de ander. Observeer en luister en ga van daaruit co-creëren.’
Met legio inspirerende voorbeelden en praktische adviezen openden Prof. dr. Jet Bussemaker en dr. Hafez Ismaili M’hamdi (respectievelijk voorzitter en raadslid van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving) op 12 april de drie Landelijke kennisdelingsdagen van het programma Cultuurparticipatie. Tijdens deze dagen delen professionals uit cultuur, zorg en welzijn kennis over het monitoren en evalueren van onderzoek, het thema positieve gezondheid en de samenwerking met welzijn.
De verbindende werking van cultuur
Wanneer oud-minister Bussemaker gevraagd wordt naar een voorbeeld over de verbindende werking van cultuur refereert zij onder andere aan een dansvoorstelling in een verpleeghuis. ‘Het was onwaarschijnlijk wat er gebeurde. Het was een soort “Lourdes”. Een deelnemer die al weken niet uit haar rolstoel wilde komen, veerde ineens op. Een voorbeeld dat indringend de kracht van kunst laat zien’.
‘Met behulp van cultuur vieren we ons menszijn en dat is een feestje waarvoor iedereen uitgenodigd is’. Een wijze les die Ismaili M’hamdi aan den lijve ondervond. Om te ontsnappen aan de bubbel van het conservatorium trok hij rond als straatmuzikant in Slovenië. Daar bloeide een klein optreden uit tot een drie kwartier durend straatfeest. Families, andere passerende artiesten. Iedereen deed mee.
Beter samenwerken tussen cultuur, zorg en welzijn: 6 tips.
Met het rapport ‘Grenzeloos Samenwerken’ van de Raad voor Volksgezondheid en & Samenleving als leidraad geven sprekers én deelnemers praktische tips over domein overstijgend werken. Een belangrijk thema dat ook centraal staat in het programma Cultuurparticipatie:
Er zijn in de zorg tegenwoordig wel wat openingen. Kijk naar de werkzame elementen in een project als ‘Welzijn op recept’ of ‘Dansen op recept’ waarin een zorgverlener mensen met psychosociale problematiek of mentale uitdaging het advies geeft om te sporten of actief deel te nemen aan cultuur.
‘We proberen niet te denken in termen van zorg, maar in termen van gezondheid en samenleving. Verdiep je in de leefwereld van de groep waarmee je wilt werken. Begin met co-creatie. Kijk goed naar de vraag van je doelgroep en kijk waar je kunt ondersteunen vanuit je expertise in plaats van aanbod gestuurd aan de slag te gaan.’
Wat we nu als conventioneel zien, is ooit niet conventioneel geweest. Miles Davis, John Coltrane en Charlie Parker worden nu vereerd maar speelden hun muziek in de kelder van nachtclubs omdat destijds hun muziek niet paste in het discours. Hanteer daarom een brede opvatting van cultuur. Cultuur mag ongemakkelijk zijn. Reken kunst daar niet negatief op af. Het is noodzakelijk om verder te komen.
Tussen ruimte voor kunst en het afrekenen op impact bestaat een spanningsveld. De vergelijking met een balanceeroefening is snel gemaakt. ‘Je moet resultaat kunnen laten zien wanneer je publieke middelen inzet. Maar wanneer je hierbij op ééndimensionale parameters gaat sturen, zoals het aantal gevulde theaterzalen, gaat dit ten koste van de kwaliteit van de discussie en soms ook van de kunst’ zegt HafezIsmaili M’hamdi . Ondanks dat we de dingen graag willen meten moet je cultuur vooral zien als instrument om beter te kunnen samenwerken. Wanneer je te hard op participatie, kunst of samenwerking stuurt, dan kun je doelen frustreren. Het gaat om het vinden van evenwicht.
Naast dat je grote partijen wilt overtuigen van de samenwerking, kun je soms ook al veel halen uit toegankelijkere initiatieven zoals een buurtsportcoach en cultuurbuurtcoach. Wanneer je op deze initiatieven een maatschappelijke kosten- en baten analyse maakt, kun je ook de grotere partijen laten zien wat de meerwaarde is van verbinding. Vergeet ook de kunstprofessional niet. Naast het maken van kunst kunnen deze zich ook nuttig maken in andere domeinen. Als voorbeeld hiervan noemt oud-minister Bussemaker verpleeghuis de Amstelring in Amsterdam die ‘Blijmakers’ inzet om de zorgvraag te ontlasten. Beide sprekers beamen dat het weerbarstig blijft om cultuur en onderwijs met elkaar te verbinden zowel op landelijk als lokaal niveau. Hafez Ismaili M’hamdi zegt hierover: ‘Je hebt hier mensen voor nodig uit het onderwijs als de kunstenaar zelf. Als beleidmaker kun je dit plan hebben, maar laat de regie vooral over aan de inhoudsdeskundigen.’
Naast het kijken naar goede voorbeelden is het belangrijk om je partners op te zoeken. Ga uit van wat er leeft in een instelling en durf gelijk op te trekken. , dDe zorginstelling is een volwaardig partner. Kijk goed wat er leeft bij de deelnemers zelf en wat de instelling nodig heeft. Bij elke instelling zit er iemand die ook heel graag wil samenwerken en het is de kunst die persoon te vinden.
Meer lezen
Kennisdossiers
Ben je op zoek naar meer praktijkvoorbeelden waarin cultuur, zorg en welzijn samenwerken? LKCA ontwikkelde speciaal voor de vierjarige regeling ‘Samen Cultuurmaken’ kennisdossiers over doelgroepen en thema’s die raken aan het sociaal domein zoals armoede, eenzaamheid, jongeren en nieuwkomers.
Reageren of verder in gesprek?
Heb jij ook deelgenomen aan dit seminar? Of heb jij andere tips die van pas komen bij het domein overstijgend werken? Laat een reactie achter onder dit artikel. Is je interesse gewekt en wil je graag verder praten over dit onderwerp? Neem dan contact op met onze inhoudelijk specialist: Ingrid Smit (werkzaam als Specialist Cultuurparticipatie bij LKCA).
artikel
publicatie
opinie
Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)