Tekst door Bea Ros

Dit schooljaar startte School en Omgeving (voorheen: rijke schooldag), een driejarig programma om kinderen na schooltijd met een rijk vrijetijdsaanbod extra kansen te bieden. Het programma, onderdeel van het gelijke-kansenbeleid van minister Wiersma, is vooralsnog gericht op achterstandsgebieden.

Er  zijn drie subsidievarianten: voorlopers, doorgroeiers en starters. De eerste twee krijgen voor drie jaar geld, starters krijgen een eenmalige subsidie. In totaal is er ruimte voor 130 coalities (bestaande uit minimaal één school, één gemeente en één maatschappelijke partij (zoals een culturele organisatie).

Het ‘in de markt zetten’ van dit programma verdient geen schoonheidsprijs, stelt Ronald Kox (LKCA). Lang bleef de precieze opzet onduidelijk (waren er bijvoorbeeld 90 of 45 voorlopers?), vervolgens werd er enorm veel haast achter gezet en was de eerste aanvraagronde ronduit onhandig gepland, midden in de meivakantie. ‘Daarom zitten in de coalities lang niet alle actieve scholen of CmK-organisaties erbij’, zegt Kox. ‘Ze hadden domweg geen tijd of zin om zo snel een aanvraag te moeten formuleren.’  

Die analyse van Kox delen de aanwezige LPKC-partners. Sommigen horen tijdens de bijeenkomst voor het eerst dat het programma al loopt, anderen zijn er nog niet toe gekomen om erbij aan te haken. Slechts enkelen zijn al bij een of meer coalities betrokken, zoals K&C Groningen/Drenthe en Hart Haarlem. ‘Maar onze rol was niet vanzelfsprekend, we moesten er zelf aan trekken om in het convenant te komen’, vertelt Nicolette Talboom (Hart Haarlem).

Cultuurkwadraat in Zeeland had mee willen doen, vertelt Tessa Sonnemans, maar hun twee  voorlopers-aanvragen zijn allebei afgewezen vanwege het te geringe bereik van het aantal leerlingen. ‘Dat was echt een teleurstelling voor ons.’ Nu doet ze een nieuwe poging met een aanvraag voor doorgroei- en starterssubsidie. 

En weer anderen weten dat er scholen in hun regio meedoen, maar zijn er zelf niet bij betrokken. ‘Die snelheid maakt dat voor de hand liggende lijntjes gemist zijn’, vertelt bijvoorbeeld Merel ten Elzen (Rijnbrink, Overijssel). Annelies Bartelink (FlecK) ziet dat ook: ‘Er gaan opeens allemaal andere lijntjes lopen. Dat leidt tot veel onrust.’

Ook Hanneke Suilen (Limburg) merkte na een belronde langs alle CmK-penvoerders: ‘Mij valt op dat er geen vanzelfsprekende relatie met CmK wordt gelegd. Dat is best raar.’ Dat is niet alleen raar, maar ook alarmerend, concludeert Kox. LKCA heeft al bij OCW aan de bel getrokken: pas op dat dit nieuwe programma niet CmK gaat ondergraven en uithollen. ‘De al aanwezige kracht en energie worden niet benut.’

Samenwerking met externe partners is een van de pijlers binnen School en Omgeving. Welke dat zijn, mogen de lokale coalities zelf weten. Het is bijvoorbeeld niet verplicht dat er een culturele organisatie bij betrokken is.

Een snelle scan bij de huidige coalities laat zien dat iets minder dan de helft een cultuurpartner heeft, driekwart een sportpartner en dat welzijn en zorg bij ongeveer vier op de vijf coalities meedoen. Best zorgelijk, dat lage aandeel van cultuur, vinden de LPKC’ers.

Kox vreest dat buitenschoolse cultuuractiviteiten ten koste gaan van deze activiteiten onder schooltijd, dus dat alles wat binnen CmK is opgebouwd, verloren gaat. Afgaand op de schoolportretten is dat vooralsnog niet het geval. Maar het is wel zaak, zo vindt iedereen, dat culturele organisaties een steviger aandeel krijgen binnen het S&O-programma.

Dat kan bijvoorbeeld door (weer) in gesprek te gaan met scholen, maar vooral ook schoolbesturen en gemeenten. Bij die besturen, tipt Sonnemans, zijn vooral de beleidsmedewerkers een goede gesprekspartner. ‘Die hebben een spilfunctie. Met hen bereid ik bijvoorbeeld ook de CmK-trainingen voor.’ Zoek verder vooral contact met de regiocoördinatoren van de Gelijke Kansen Alliantie. Zij hebben een belangrijke rol in het programma en kunnen meedenken.

Op basis van de ervaringen van de voorloperscholen worden ‘werkzame varianten’ voor een rijke schoolomgeving ontwikkeld, die straks breed uitgerold gaan worden over alle scholen in Nederland. Eens te meer een reden om te zorgen dat cultuur daarbij van de partij is. Daarmee is ook nog een andere hobbel te nemen.

Veel culturele organisaties, zo melden de LPKC-leden, kampen namelijk met verloop onder medewerkers en personele krapte. En dat geldt ook voor veel scholen, weet Pauline Verhallen (CultuurSchakel Den Haag). ‘Ze kunnen er weinig extra’s bij hebben.’

Als noodplan voor het lerarentekort binnen de G5 is er per gemeente een website met aanbod voor sport en cultuur. ‘Wij adviseren scholen: kies niet de eerste beste leuke workshop, maar zorg voor kwaliteit en structurele samenwerking met culturele organisaties. Dus never waste a good crisis.’ Lees ook: Rol CmK in de rijke schooldag?

Tijdens de LPKC-bijeenkomst delen leden altijd hun ervaringen. Ook nu weer rolden uit het rondje enkele mooie praktijkvoorbeelden: