• De gemeente is op grond van de Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) het bevoegd gezag voor het verlenen van alle monumentenvergunningen voor gebouwd erfgoed (rijks-, provinciaal en gemeentelijk), beschermde historische buitenplaatsen en voor archeologisch erfgoed (voor zover niet rijksbeschermd). In de nieuwe omgevingswet worden de gemeenten ook het bevoegd gezag voor de beschermde archeologische rijksmonumenten.
• De gemeente stelt op grond van de Monumentenwet een deskundige adviescommissie voor erfgoed in.
• De gemeente stelt op grond van de Monumentenwet voor haar van rijkswege aangewezen beschermde stads- en dorpsgezichten een beschermend bestemmingsplan in.
• De gemeente maakt op grond van het Besluit ruimtelijke ordening bij al haar ruimtelijke planvorming een analyse van het aanwezige erfgoed en een bestemmingsplan. Een degelijke cultuurhistorische paragraaf is daarbij een goede basis.
• Herbestemming van vrijkomend monumentaal erfgoed.

UNESCO legt de verantwoordelijkheid voor immaterieel erfgoed bij de individuen of groepen die het beoefenen. De overheid bepaalt niet hoe het immaterieel erfgoed eruit moet zien.

Lokaal immaterieel erfgoed is vaak sterk geworteld in een gemeenschap en plaats. Daar liggen kansen. Immaterieel erfgoed verbindt mensen en draagt bij aan de versterking van de sociale cohesie. Ook kan immaterieel erfgoed bijdragen aan een grotere leefbaarheid. Voor gemeenten en provincies is er veel te winnen met immaterieel erfgoed.

Lees enkele burgemeesters over de kansen van immaterieel erfgoed (Website Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland)

Erfgoed kan een rol spelen in de sociale cohesie en burgerschapsvorming. Erfgoed biedt de mogelijkheid collectieve herinneringen te organiseren en daarmee een identiteit te verschaffen. Er is een veelvoud van projecten waarin culturele organisaties inwoners betrekken bij erfgoedprojecten.

Een veel gebruikte opzet is dat historische (lokale) gebeurtenissen, worden aangevuld en verrijkt met persoonlijke verhalen van inwoners. Bijvoorbeeld:
Project Leven in de Liemers in Gelderland
Project Wat je zegt ben je zelf! in Brabant

Op allerlei plekken in Nederland worden doorgaande leerlijnen erfgoededucatie ontwikkeld – mede dankzij de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit. Het LKCA ging op zoek naar deze leerlijnen en vond inspirerende voorbeelden! Ontbreekt een leerlijn? Meld het ons.

Bekijk de lokale en regionale leerlijnen hier.

SLO ontwikkelende een landelijke leerlijn voor erfgoededucatie.

Landelijke leerlijn
Leerplankader kunstzinnige oriëntatie: leerlijn cultureel erfgoed (SLO)

Online instrumenten voor leerlijnen
Website TULE: tussendoelen en leerlijnen Oriëntatie op jezelf en op de wereld (SLO) 
Leerplan in beeld – Oriëntatie op jezelf en op de wereld: primair onderwijs (SLO) 

Ook interessant
Didactisch concept van de erfgoedleerlijn in Noord-Holland (Plein C)
Erfgoedtools – een digitale gereedschapskist voor erfgoededucatie 

Filmpjes

Erfgoed Brabant maakte filmpjes over het opstellen van leerlijnen en leerdoelen.

Bouwen aan een leerlijn De ontwikkelingsfasen van leerlingen
De leerdoelen Kennis Vaardigheden en Attitude