LKCA ontwikkelde de kennissynthese in samenwerking met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE; Wim Burggraaff) en Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN). De onderzoeksvraag luidt: wat zijn belangrijke bevindingen uit de recente onderzoeksliteratuur over cultuurbeoefening in Nederland en Caribisch Nederland, over de ontwikkelingen van cultuurbeoefening in de afgelopen elf jaar?

De geactualiseerde versie van de kennissynthese is verdeeld in drie onderdelen (educatie, amateurkunst/participatie, erfgoed) en vier actoren.

In de kennissynthese staan tientallen nieuwe publicaties, maar een aantal onderzoeken vielen ons extra op. Daaruit haalden we drie belangrijke bevindingen:

Naast verenigingen is er nu meer aandacht voor losse, zelfgeorganiseerde groepen: van graffitikunst tot spoken word. Ruim 1,8 miljoen Nederlanders beoefenen kunst in groepsverband, waarvan 37% via een vereniging en 24% in informele groepen.

Uit onderzoek blijkt dat deze groepen vaak zelfstandig opereren en waardevol zijn voor sociale cohesie, maar vaak onder de radar blijven van beleid en subsidies. Deze ontwikkeling naar een steeds informelere vorm van beoefening onderstreept het belang van een bredere kijk op ‘aanbod’, waarbij ook kleinschalige en zelfgeorganiseerde praktijken als volwaardige cultuurbeoefening worden erkend.

In beide edities wordt de rol van het onderwijs besproken, maar de 2025-versie gaat dieper in op een belangrijk spanningsveld: cultuureducatie wordt wel gewaardeerd, maar leidt zelden tot blijvende participatie in de vrije tijd. Onder jongeren in Zeeland blijkt bijvoorbeeld dat zij cultuurvakken ‘leuk’ vinden, maar zich in hun vrije tijd toch niet met kunst of erfgoed bezighouden.

Oorzaken zijn onder andere tijdsdruk (voor school en sport), beperkte bereikbaarheid van aanbod, en een gebrek aan herkenning of aansluiting bij het culturele aanbod. Dit onderzoek roept dan ook de vraag op of het huidige onderwijsaanbod voldoende inclusief en aantrekkelijk is om de cultuurdeelname echt te verbreden.

Er is steeds meer bekend over het aantal erfgoedbeoefenaars in Nederland. Sinds 2012 is het aandeel vrij stabiel gebleven. In 2023 beoefenden ruim 1 miljoen Nederlanders actief een vorm van erfgoed: van genealogie, dialectonderzoek en streekgeschiedenis tot ambachtelijke praktijken zoals houtbewerking, klederdracht of molenonderhoud​.

De erfgoedbeoefening onderscheidt zich van kunstbeoefening door een grotere nadruk op intergenerationele overdracht, gemeenschapsvorming en verbondenheid met plaats en geschiedenis. Het is vaker collectief georganiseerd, vaak via lokale of thematische erfgoedgemeenschappen.

Klik op onderstaande afbeelding om de visuele, snel doorklikbare inhoudsopgave van de Kennissynthese te openen.