LKCA ontwikkelde de kennissynthese in samenwerking met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE; Wim Burggraaff) en Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN). De onderzoeksvraag luidt: wat zijn belangrijke bevindingen uit de recente onderzoeksliteratuur over cultuurbeoefening in Nederland en Caribisch Nederland, over de ontwikkelingen van cultuurbeoefening in de afgelopen elf jaar?

De geactualiseerde versie van de kennissynthese is verdeeld in drie onderdelen (educatie, amateurkunst/participatie, erfgoed) en vier actoren.

In de kennissynthese staan tientallen nieuwe publicaties, maar een aantal onderzoeken vielen ons extra op. Daaruit haalden we drie belangrijke bevindingen:

Naast de formele structuur voor cultuurbeoefening, zoals verenigingen, is er nu meer aandacht voor informele groepen. Van de beoefenaars die actief zijn in groepsverband is 24% actief in informele amateurkunstgroepen. Van de erfgoedbeoefenaars neemt 8% deel aan een informele groep die zich bezighoudt met een erfgoedactiviteit. 

Uit onderzoek blijkt dat deze groepen vaak zelfstandig opereren en waardevol zijn voor sociale cohesie, maar vaak onder de radar blijven van beleid en ondersteuning. Recentelijk is onderzoek gedaan naar de ondersteuningsbehoefte van informele groepen in Drenthe en Limburg.

In beide edities wordt de rol van het onderwijs besproken, maar de 2025-versie gaat dieper in op een belangrijk spanningsveld: cultuureducatie wordt wel gewaardeerd, maar leidt zelden tot blijvende participatie in de vrije tijd. Onder jongeren in Zeeland blijkt bijvoorbeeld dat zij cultuurvakken ‘leuk’ vinden, maar zich in hun vrije tijd toch niet met kunst of erfgoed bezighouden.

Oorzaken zijn onder andere tijdsdruk (voor school en sport), beperkte bereikbaarheid van aanbod, en een gebrek aan herkenning of aansluiting bij het culturele aanbod. Dit onderzoek roept dan ook de vraag op of het huidige onderwijsaanbod voldoende inclusief en aantrekkelijk is om de cultuurdeelname echt te verbreden.

Er is steeds meer bekend over het aantal erfgoedbeoefenaars in Nederland. Zo blijkt dat 38% van de bevolking van 12 jaar en ouder zich in de vrije tijd actief inzet voor erfgoed. Er zijn dus grofweg 6 miljoen Nederlanders actief met (immaterieel) erfgoed: van de zorg voor historische gebouwen, onderzoek naar lokale geschiedenis tot en met het demonstreren van ambachten of inzet voor streektaal. Daarnaast hebben we ook meer zicht op de aard van de activiteiten, motivatie en de belemmeringen die erfgoedbeoefenaars ervaren.

Klik op onderstaande afbeelding om de visuele, snel doorklikbare inhoudsopgave van de Kennissynthese te openen.