Dit is een artikel uit de Cultuurkrant, editie 36 (december 2025).
Er kwamen verklaringen van alle kanten, maar het meest interessant vond ik wat jongeren zélf zeiden in een onderzoek van het RIVM. Op de vraag ‘Wat maakt jou gelukkig?’ antwoordde 33 procent: leuke dingen doen en creatieve hobby’s. Kijk, dát is hoopgevend. Want dat betekent dat als we jongeren meer in aanraking brengen met kunst en cultuur, we daadwerkelijk iets kunnen doen voor hun geluk.
We weten het eigenlijk al lang: meedoen aan kunst en cultuur maakt gezonder, weerbaarder, creatiever. De afgelopen jaren is er flink geïnvesteerd in cultuureducatie in het primair en voortgezet onderwijs. Maar de echte uitdaging ligt bij het mbo. Daar zitten ruim een half miljoen studenten die tijdens hun opleiding nog nauwelijks in aanraking komen met cultuur.
Ik bladerde onlangs door de verkiezingsprogramma’s, op zoek naar plannen voor deze groep. Bijna niets. Terwijl het zo’n voor de hand liggende investering is. Daarom mijn dringende advies aan de nieuwe minister: zet de komende jaren vol in op cultuureducatie in het mbo.
Want daar is het geen vanzelfsprekendheid. De MBO Cultuurkaart, verlengd tot 2028, biedt kansen — maar op veel scholen is hij onbekend, en als hij wél wordt gebruikt, blijft cultuurbezoek vaak een los uitje. Terwijl cultuureducatie veel meer effect heeft als het onderdeel wordt van het curriculum, ingebed in de opleiding zelf.
Lappendeken
Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Cultuuronderwijs structureel inbedden in het curriculum en de MBO Card bekend maken is in het mbo veel moeilijker te realiseren dan in het po en vo. Een mbo-school is een lappendeken van opleidingen, leeftijden en achtergronden. Alleen al de juiste persoon vinden om mee te praten is soms een hele speurtocht. Daarom pleit ik voor cultuurcoördinatoren op iedere opleiding: mensen die weten wie ze moeten bellen, bruggen slaan, en collega’s enthousiast maken.
Daarnaast vraagt het mbo om maatwerk. Geen standaardpakket, maar activiteiten die passen bij de praktijk van studenten. Zo hoorde ik over een kunstenaar die met studenten Autotechniek een auto uit elkaar haalde en samen met hen van alle onderdelen weer een kunstwerk maakte. Zulke projecten raken iets: vakmanschap én verbeelding, hoofd én handen. Waarom zouden we dat niet vaker doen, bij opleidingen voor verplegers, schoonheidsspecialisten of technici?
Daarvoor is tijd nodig, en vertrouwen. Culturele instellingen moeten de ruimte krijgen om te experimenteren en echt contact te maken met opleidingen en hun studenten. Het is naïef om te denken dat culturele organisaties dit er ‘even’ bij kunnen doen. Er is echt een financiële injectie nodig om hiervoor formatie aan te nemen.
Ook de mbo-docenten zelf verdienen ondersteuning. Geef hun de kans om te leren hoe ze cultuureducatie kunnen inzetten in hun lessen burgerschap of taal, of om gevoelige thema’s bespreekbaar te maken. En laat ze zelf ervaren wat kunst doet met motivatie en leerplezier. Hier kunnen de tweedelijns ondersteunende instellingen voor cultuureducatie een rol spelen met deskundigheidsbevordering.
Maar boven alles is er visie nodig. Een overheid die zegt: dit vinden wij belangrijk, want deze jongeren zijn ons goud waard. Die het mbo de opdracht geeft om cultuureducatie op te nemen in het curriculum. En die cultuurcoördinatoren, deskundigheidsbevordering en extra middelen voor onderzoek en experiment voor culturele instellingen mogelijk maakt.
‘Deze jongeren zijn ons goud waard’
Zo gaan we samen op weg naar meer geluk voor jongeren!
Verder lezen
- De coronacrisis heeft veel gevolgen gehad voor ons land. Het RIVM voert ieder kwartaal een onderzoek uit naar de gevolgen van COVID-19. In kwartaalmeting 12 (juni 2024) is gekeken naar het geluk van jongeren en welke factoren hieraan bijdragen.
- Ook in de nieuwe Monitor mentale gezondheid van het RIVM en het Trimbos-instituut onder adolescenten, jongvolwassenen en volwassenen komt naar voren dat de mentale gezondheid van Nederlanders onder druk staat. RIVM en het Trimbos-instituut roepen een volgend kabinet daarom ook op om breed te investeren in mentale gezondheid.
- De MBO Cultuurkaart is een gratis culturele kortingspas voor het mbo. Het ministerie van OCW stelt jaarlijks vijf miljoen euro beschikbaar hiervoor. Dit betekent dat per student €10,50 beschikbaar is, budget dat docenten kunnen gebruiken voor cultureel aanbod in hun lessen.
- Demissionair minister van OCW Eppo Bruins besloot eerder dit jaar om de regeling MBO Cultuurkaart structureel te maken.
- De Cultuurkaart wordt hierdoor in elk geval tot en met 2028 doorgezet. In de Cultuurkrant spreken CJP-directeur Walter Groenen en beeldende kunstdocent Edith Huis in ’t Veld over hun ervaringen met de kaart.
- Met Mocca, Plein C en ROC Amsterdam | Flevoland werkte LKCA in 2024-2025 aan een Proeftuin voor training van cultuurcoördinatoren in het mbo (CCMBO). Projectleider Kunst en Cultuurnetwerk Jillis Slingerland vertelt in de Cultuurkrant meer hierover. Eind januari start tevens een Pilot CCMBO in opdracht van LKCA, Plein C, KCR, Kunstloc, Cultuur Oost en Kunst Centraal.
opinie
artikel
Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)