Interview cultuurcoach Michiel van der Zanden: ‘Ik ben op zoek naar het goud, de verborgen verhalen’

Bijgewerkt op:
Gepubliceerd:
Deel dit artikel
Michiel van der Zanden werkt als cultuurcoach in Gilze en Rijen en is één van de drie kandidaten die kans maakt op de titel ‘Cultuurcoach van het Jaar’. Op deze pagina lees je wat Michiel drijft als cultuurcoach, en kun je ook zijn videopitch bekijken.

Michiel van der Zanden is namens Cultuurplaats één van de cultuurcoaches in de gemeente Gilze en Rijen (Noord-Brabant). Als sterke verbinder brengt hij bewoners in de wijken dichter bij elkaar. Zo werkte hij met een wooncorporatie aan een ‘wijkfilm’ en een boek over Rijen-Zuid; een initiatief dat inmiddels ook elders navolging krijgt. Ook is Michiel de drijvende kracht achter de “Kunstclub” bij re-integratieplek de Groeituin in Gilze. Daarnaast werkt hij, samen met lokale skaters, aan de realisatie van twee nieuwe skateparken in de gemeente. Binnen het project ‘Jongeren Maken Cultuur’ laat hij jongeren kennismaken met diverse kunstdisciplines en onderzoekt hij hoe het culturele aanbod duurzaam kan aansluiten bij wat jongeren nodig hebben.

Foto: Sabine van de Korput

Kun je jezelf nog eens kort voorstellen?

“Ik ben Michiel, ik ben in 2019 begonnen als ‘cultuurcoach in de wijk’ bij Cultuurplaats. Ik ben beeldend kunstenaar en heb de kunstacademie gedaan. Tijdens mijn academietijd gaf ik graffitiworkshops aan jongeren. Dat heeft zich door de jaren heen ontwikkeld en zo ben ik de kunsteducatie ingerold. Mijn vader was onderwijzer tot zijn pensioen, en mijn moeder maatschappelijk werker. Dus maatschappelijke betrokkenheid is er met de paplepel ingegoten.”

Hoe beweeg jij je als cultuurcoach in het sociale domein?

“Nog voordat ik als cultuurcoach begon was ik betrokken bij Kunstkameraden: een concept van Stichting Cultuurkantine in Breda, waarbij kwetsbare jongeren worden gekoppeld aan een professionele kunstenaar. De wereld van de kunst en het atelier, geeft de jongere ruimte om even los te komen van dagelijkse beslommeringen. Er is veel aandacht voor het proces en er ontstaan mooie ‘Kunstkameraadschappen’. Wat inspireert de jongeren? Waar zijn ze trots op? Wat vinden zij mooi, boeiend of ingewikkeld in de wereld?” De jongeren geven creatieve betekenis aan een omgeving die voortdurend in verandering is. De kunstenaars begeleiden hen bij dat proces.

“Op een gegeven moment zag ik de vacature voor cultuurcoach bij Gilze en Rijen, die vond ik gelijk interessant. Het is een functie ik zelf mocht gaan vormgeven binnen het sociale domein. Dat is echt op mijn lijf geschreven, ik ben gewoon naar buiten gegaan. Je moet tussen de mensen gaan staan.”

Welke rol spelen kunst en cultuur als het gaat om mentale en sociale impact?

“Het zorgt voor ontmoeting en verbinding. Mensen met elkaar in contact brengen. Zo heb ik samen met jongeren twee nieuwe skateparken kunnen realiseren in Gilze en Rijen, door met hen in gesprek te gegaan, een werkgroep te vormen en het participatieproces met de gemeente te begeleiden. En in Rijen-Zuid, een oude wijk met veel sociale huur, heb ik samen met de woningcorporatie, gemeente en partners een groot community art project gedraaid. Bij een ander project, De Groeituin, zie je ook dat de kracht van het kunstproces veel teweegbrengt. ‘Hoe ga ik beginnen? Wat kies ik als onderwerp? En wat doe ik als iets ‘mislukt’? Hoe stuur ik dan mee?’ Het is uiteraard afhankelijk van welke kunst- of culturele vorm je inzet. Maar samen iets maken en daarop reflecteren, zorgt automatisch voor verbinding.”

Kun je me meer vertellen over het project in Rijen-Zuid?

“Het is sowieso een project dat echt door samenwerking tot stand is gekomen. Met maatschappelijke partners en de gemeente, maar uiteraard ook met de inwoners. Ik ben gewoon koffie gaan drinken met de mensen. Er was een nieuw wijkhuis waar bewoners samen konden komen. Daar zag ik dan veel foto’s hangen. Toen ik heb ik doorgevraagd wie ze gemaakt had, dat bleek een oude man uit de wijk te zijn: Gert (“Gerrit”). Daar ben ik vervolgens langsgegaan, en Gerrit kon enorm veel verhalen vertellen over de wijk.

Ondertussen leerde ik steeds meer mensen kennen, en opperde een andere bewoner om Gerrit te interviewen op film. En dát is precies het goud waar ik naar op zoek ben: initiatieven van bewoners zelf waarbij kunst een middel is. De kleine stukjes en verhalen die verstopt zitten in de wijk. Nadat we het interview online hadden gezet op YouTube, wilden nog meer bewoners hun verhaal vertellen. Uiteindelijk hebben we dus een wijkfilm gemaakt met een Tilburgs filmcollectief. En een poster- en boekproject. De première van de film was in de buitenlucht, en de mensen waren echt trots. Het mooiste is dat er daarna groepen bewoners met elkaar in contact komen, die nu regelmatig samenkomen. Verbinding.”

Foto van de (wijk)filmpremière ‘Kom Binnen – ontmoetingen in Rijen-Zuid’, september 2023

Wat betekenen kunst en cultuur voor jou als persoon?

“Alles! Al van kleins af aan. Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in de kunsten, geschiedenis en de samenleving. De hiphopcultuur zorgde er bijvoorbeeld voor dat ik, als onzekere tiener, meer zelfrespect kreeg. Als kind keek ik op tegen bekende graffiti artiesten uit de buurt. Dat werden later mijn vrienden. Dus ja, kunst en cultuur is voor mij echt allesomvattend en een fundamenteel onderdeel van mijn leven.”

Bekijk de videopitch van Michiel hieronder!

Vond je dit artikel interessant?

Gemiddelde 0 / 5. totaal 0

Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)

Reacties (0)
Bijgewerkt op:
Gepubliceerd:
Deel dit artikel