Thuis scheid je afval en ben je milieubewust bezig, maar doe je dat ook als je schilderles geeft of festivals organiseert? Ook de verf die je cursisten gebruiken en de plastic bekertjes voor je bezoekers hebben impact op het milieu. Bjorn Schrijen roept op tot het ontwikkelen van een duurzame culturele sector. Lees de resultaten van een nieuw onderzoek naar de culturele sector en duurzaamheid.

‘Duurzaam project: een bioscoop vol creatieve én circulaire oplossingen’. ‘Parkpop volledig groen in 2020’. ‘Hermitage heeft 316 zonnepanelen gekregen’. Zomaar drie koppen uit een voorjaar waarin het klimaat – met klimaatspijbelaars, klimaatdrammers en klimaatverkiezingen – vaak langskwam aan talkshowtafels en in nieuwsprogramma’s. Ze laten zien dat ook organisaties in de cultuursector inzetten op verduurzaming. Maar hoe leeft het onderwerp eigenlijk in de gehele sector?  

Feit is: de cultuursector legt op veel manieren beslag op water, energie en grondstoffen, en culturele instellingen veroorzaken afval en uitstoot van broeikasgassen. Dat varieert van de plastic bekertjes waaruit festivalbezoekers een biertje drinken tot het plattegrondje waarmee bezoekers in een museum hun weg zoeken, tot de verwarming van de ruimte waarin schilder- of danslessen worden gegeven.

De ecologische voetafdruk van de sector is weliswaar bescheiden ten opzichte van de gehele Nederlands economie, maar toch zijn er goede redenen om de cultuursector te verduurzamen.

Op de eerste plaats: de vergroening van Nederland vraagt om actie van álle sectoren. Daarnaast hebben culturele instellingen het voordeel dat zij duurzaamheid kunnen stimuleren bij de vele miljoenen bezoekers en cursisten die zij jaarlijks ontvangen. Bovendien kan de aanpak van verduurzaming in deze creatieve sector andere sectoren inspireren.
Ook organisaties zelf kunnen profiteren van verduurzaming. Het zorgt ervoor dat ze beter voorbereid zijn op mogelijke toekomstige regelgeving en op vragen van bezoekers, artiesten, leerlingen, cursisten en partners. De investeringen kunnen uiteindelijk leiden tot kostenbesparingen. Die kunnen flink oplopen, laten de Britse organisaties zien die door de Arts Council gesubsidieerd worden. Sinds zij in 2012/2013 verplicht werden om aan verduurzaming te werken, bespaarden de 469 organisaties samen 16,5 miljoen pond aan energiekosten (Julie’s Bicycle 2018).        

Hoe denken culturele organisaties over duurzaamheid? Om hierachter te komen verspreidden de Boekmanstichting en Bureau 8080 in het voorjaar van 2019 een enquête onder culturele organisaties. Met deze enquête wilden we inzicht krijgen in:

De enquête is ingevuld door 258 zeer uiteenlopende organisaties, al zijn niet alle soorten organisaties even goed vertegenwoordigd. Ook is het mogelijk dat organisaties die duurzaamheid al erg belangrijk vinden, de vragenlijst vaker hebben ingevuld dan organisaties die nog niet met verduurzaming bezig zijn.

Ruim 80 procent van de respondenten wil in de toekomst actiever verduurzamen, maar noemt daarbij verschillende knelpunten. Soms zijn die praktisch van aard. Veel organisaties zitten bijvoorbeeld in een gehuurd of monumentaal pand, waaraan niet zomaar aanpassingen mogelijk zijn. De meest genoemde knelpunten zijn echter gebrek aan kennis, tijd, en bovenal: geld. 

Organisaties hebben dan ook behoefte aan praktische begeleiding, kennis en financiële ondersteuning.

De resultaten van het onderzoek bieden praktische handvatten en inspiratie voor organisaties die zelf willen verduurzamen, maar ook voor beleidsmakers die duurzaamheid willen stimuleren. In de enquête hebben respondenten namelijk twee mogelijke beleidsinterventies beoordeeld: 

Over beide opties zijn de meeste respondenten positief, maar zij plaatsen hierbij wel kanttekeningen. Financiële ondersteuning en maatwerk zijn nodig, en er moeten eerst duidelijkere begrippen en meer kennis over duurzaamheid komen.

De onderzoeksresultaten tonen dat de meeste organisaties graag willen verduurzamen, en laten ook zien wat zij nodig hebben om deze ambities te verwezenlijken. De vruchtbare grond voor verduurzaming is kortom aanwezig. We nodigen iedereen dan ook van harte uit om de komende tijd samen na te denken hoe daar een duurzame culturele sector uit kan bloeien.

Het onderzoek werd gedaan door Boekmanstichting en Bureau 8080. De volledige onderzoeksresultaten en inspirerende interviews kun je downloaden via www.boekman.nl.

Literatuur: Julie’s Bicycle (2018) Sustaining great art and culture: environmental report 2017/2018. Manchester: Arts Council England.

Foto: MAAS Lisbon, Portugal, confrontational plastic waste©Martijn Baudoin, unsplash.com