Marian van Miert is specialist cultuureducatie bij LKCA.
Wanneer je praat over muziekbeoefening door en met mensen met een lichamelijke en/of fysieke beperking vallen al snel de termen ‘speciaal’ en ‘bijzonder’. Maar hoe speciaal is het dat nog steeds niet alle mensen met een beperking als vanzelfsprekend bij de lokale muziekschool of muziekdocent terecht kunnen voor muziekles? Of kunnen meedoen met de plaatselijke harmonie of fanfare? Zijn mensen met een beperking zo bijzonder dat er nauwelijks muziekwinkels zijn die passende muziekinstrumenten voor ze hebben?
Vanuit het perspectief van inclusie maken mensen met een beperking per definitie deel uit van muziekeducatie. In inclusieve muziekeducatieve praktijken wordt ieders muzikale leerpotentieel gerespecteerd en wordt het leren en maken van muziek mogelijk gemaakt. Ongeacht iemands fysieke of cognitieve mogelijkheden, ongeacht iemands muzikale vaardigheden of ervaring, ongeacht iemands culturele achtergrond of leeftijd.
Inclusieve muziekbeoefening vraagt dan ook om de beste muziekdocenten en dirigenten. Mensen die maatwerk kunnen leveren. Die onderzoeken hoe muziekinstrumenten toegankelijk gemaakt kunnen worden en experimenteren met methodes en werkwijzen om het muzikale leerpotentieel van iemand ten volste tot ontwikkeling te laten komen. Innovatieve docenten en dirigenten die continu reflecteren op hun eigen beroepspraktijk en zichzelf uitdagen om kwaliteit te kunnen leveren.
Zowel nationaal als internationaal zijn er muziekeducatieve praktijken waarin dit op structurele wijze gebeurt.
Drie inspirerende voorbeelden
- De Nederlandse stichting My Breath My Music van Ruud van der Wel ontwikkelde de Magic Flute voor mensen met een spierziekte. Je bespeelt deze fluit door alleen het hoofd op en neer te bewegen. Ook bedacht de stichting een gitaar die je bespeelt met je adem. Zo kunnen mensen met een spierziekte samen op een podium staan met artiesten als Candy Dulfer en onlangs nog met het Nederlands Studenten Orkest in de Doelen.
- Het Finse Special Music Centre Resonaari, een muziekschool voor kinderen en volwassenen met een beperking, geeft wekelijks instrumentale – en bandlessen aan meer dan 250 leerlingen. Toen Resonaari merkte dat het lezen van het traditionele notenschrift een blokkade vormde voor sommige mensen, ontwikkelde het ‘Figurenotes’; een nieuw notatiesysteem gebaseerd op kleuren en vormen. Dit nieuwe systeem maakt het mogelijk om muziek te lezen zonder kennis te hebben van de muziektheorie. Het systeem wordt inmiddels door allerlei doelgroepen over de hele wereld gebruikt.
- De Surrey Music Hub in London vroeg zich af waarom er geen buitenschools jeugdorkest was dat zelf muziek componeert en uitvoert voor kinderen en jongeren met een beperking. Het leidde in 2015 tot de oprichting van UP! orchestra. Het orkest voert inmiddels eigen werk uit in onder andere de Royal Albert Hall. Daarmee wordt onderstreept dat mensen met een beperking ook grenzeloos mooie muziek kunnen maken. In het kielzog van deze ontwikkeling wordt nu in september 2018 het Engelse National Open Youth Orchestra opgericht, het eerste inclusieve nationale jeugdorkest ter wereld.
De Surrey Music Hub won onlangs de ‘Best Musical Initiative’ Award.
‘Speciale’ mensen die muziek willen maken zetten je aan het denken over wat muziek kan zijn, wat een muziekinstrument is, hoe je muziek onderwijst en wanneer je jezelf muzikant mag noemen. Inclusieve muziekpraktijken kunnen zo uitdagende plekken zijn voor verandering en vernieuwing én hebben de potentie om muziekeducatie voor iedereen beter te maken. Zonder beperking.
Voor verdere informatie zie:
Marian van Miert is specialist cultuureducatie bij LKCA.
opinie
artikel
Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)