Zo kun je cultuur op school goed inzetten voor Oekraïense kinderen

Kennispagina
Bijgewerkt op:
Gepubliceerd:
Deel dit artikel
Met de komst van Oekraïense vluchtelingen en hun kinderen komt er een nieuwe uitdaging op het Nederlandse onderwijs af. Op welke manier zorgen we ervoor dat Oekraïense kinderen zo snel mogelijk in het Nederlandse onderwijs worden opgenomen? En welke rol kan cultuur spelen in dit proces?

Op deze kennispagina:

Speciale status

De Oekraïense vluchtelingen hebben een speciale status. Door een besluit van de Europese Unie kunnen Oekraïners een tot maximaal twee jaar lang in ons land blijven.1 Ze mogen werken, hebben recht op zorg en hun kinderen mogen naar school. In Nederland zijn gemeenten door het Rijk verplicht om Oekraïense vluchtelingen opvang te bieden.2 

Instroom in het onderwijs

De meesten vluchtelingen stromen het onderwijs in via een internationale schakelklas. Deze speciale klassen zorgen ervoor dat kinderen in een sneltreinvaart de Nederlandse taal leren spreken. Hier blijven ze 1 à 2 jaar.  

Het merendeel van de Oekraïense kinderen stroomt langs deze weg het reguliere onderwijs in. Door de grote aantallen kan het ook zijn dat deze leerlingen meteen in het reguliere onderwijs terecht komen. Op diverse plekken zijn speciale Oekraïne scholen opgericht waar deze leerlingen worden opgevangen. 

Momenteel zijn volgens de Algemene Vereniging van Schoolleiders (AVS) op bijna 40% van de reguliere scholen Oekraïense kinderen aanwezig.3 Dat aantal zal voorlopig nog blijven stijgen. Daarmee wordt het onderwijs, nog maar zo kort na de coronacrisis, opnieuw gevraagd om een stapje extra te zetten.

Belang van culturele activiteiten

Ook de culturele sector laat zich van haar beste kant zien en ondersteunt scholen maximaal. Culturele activiteiten kunnen een belangrijke plaats innemen in het onderwijs aan Oekraïense leerlingen. Cultuur gaat in veel gevallen voorbij aan taal en daardoor kunnen leerlingen gewoon meedoen met de rest van de klas. Chantal van Hulst, icc’er en cultuurbegeleider op basisschool Het Palet in Bladel, zegt: “We zetten cultuur heel bewust in voor deze kinderen.” Cultuur, en dan met name de niet-talige disciplines, zoals muziek, beeldend en dans, laat kinderen heel anders bezig zijn. In het lesprogramma ligt de nadruk heel sterk op taalontwikkeling. Culturele activiteiten wijken daarvan af en bieden troost, afleiding en verwondering.

De school heeft speciaal voor deze leerlingen een vakdocent beeldend ingehuurd. Deze kunstenaar gaat in kleine groepjes aan de slag, waarbij ze probeert om alle zintuigen aan te spreken; kijken, ruiken, voelen, horen. Ze neemt kinderen mee naar buiten en laat ze tekeningen maken van bloemen. Zo laat ze kinderen zich verwonderen over de lente. “Ze gaan helemaal op in het moment en zijn even hun verdriet kwijt.” 

Tips voor het inzetten van cultuur

Hoe kun je als school cultuur inzetten in het onderwijs aan vluchtelingen? We geven een aantal tips. 

Sluit aan bij lokale initiatieven

Er is veel aandacht voor het lot van de Oekraïense vluchtelingen. Zoek lokaal naar actieve culturele organisaties die jouw school willen helpen hiermee. Je kunt het best beginnen met een telefoontje naar een cultuurcoach of lokale intermediair. Zij zijn over het algemeen goed op de hoogte van wat er lokaal mogelijk is. Is er lokaal geen passend aanbod? Sommige organisaties hebben speciaal voor Oekraïense kinderen aanbod geselecteerd. Bijvoorbeeld:  

Denk aan projecten met een lage taalcomponent

Met culturele activiteiten omzeil je de taalbarrière en kunnen alle kinderen meedoen aan een activiteit. Dat is belangrijk voor hun welbevinden en zelfvertrouwen. 

Bouw elementen van samenwerking in

Sommige vluchtelingen zijn een beetje vergeten hoe leuk het is om samen dingen te doen. Door dit bewust in te bouwen leggen ze gemakkelijker contact. Chantal beaamt dit: “Als het enigszins kan laten we al onze kinderen samenwerken in culturele projecten. De kinderen uit onze schakelklas hebben gewoon meegedraaid in het schoolorkest en de blazersklassen.”

Negeer het verleden niet en blijf alert op afwijkend gedrag

Sommige kinderen hebben trauma’s opgelopen. Tijdens activiteiten kan dit naar boven komen. Het is goed om kinderen te laten vertellen wat ze hebben meegemaakt. Uit onderzoek blijkt dat 80 tot 90% van de kinderen uit zichzelf herstelt. Richt je als docent vooral op het bieden van veiligheid en stabiliteit. Blijf wel alert op verschijnselen van bijvoorbeeld PTSS. Kijk op thuisarts.nl voor meer informatie.

Meer weten?

Meer informatie over onderwijs aan Oekraïense vluchtelingen:

Bronnen


Met dank aan Chantal van Hulst (basisschool Het Palet in Hapert). 

Vond je dit artikel interessant?

Gemiddelde 3.4 / 5. totaal 12

Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)

Reacties (1)
Gerard Smetsers 24-04-2022

Buitengewoon zinvolle informatie: zeer nuttig voor de collega’s in de praktijk.

reageer
Praat verder over dit onderwerp met deze expert(s):
Max van Alphen (hij/hem/zijn)
Max van Alphen (hij/hem/zijn)
Functie: Specialist Cultuureducatie
maxvanalphen@lkca.nl
06 15 40 99 39
Bekijk alle experts
Bijgewerkt op:
Gepubliceerd:
Deel dit artikel